دسته: کتاب

به گزارش خبرگزاری مهر،‌ جلسه هیات علمی نوزدهمین جشنواره بین‌المللی شعر فجر با حضور محسن جوادی سرپرست معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ابراهیم حیدری مدیر عامل خانه کتاب و ادبیات ایران، حامد محقق معاون شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران، فریبا یوسفی دبیر علمی نوزدهمین جشنواره بین‌المللی شعر و اعضای هیات علمی این‌جشنواره برگزار شد.

در ابتدا حامد محقق گفت: در حال برگزاری جشنواره‌ای هستیم که به نوعی اختتامیه‌اش، آغاز دوره بعدی است. معاونت شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران، دبیرخانه دائمی جشنواره شعر فجر است و همه فعالیت‌های شعری این معاونت در طول سال همان روند دبیرخانه جشنواره تلقی می‌شود. به همین تناسب دبیرخانه فعالیت‌های خود را با برگزاری دوره‌های آموزشی، حضور شاعران در استان‌های مختلف، برگزاری شب شعرها و… به صورت مستمر ادامه می‌دهد.

وی افزود: در این دوره از ۷۰۹ ناشر، کتاب به دبیرخانه جشنواره شعر فجر رسید که در مجموع ۲۱۷۶ اثر را شامل می‌شود. دبیرخانه نیز به صورت مجزا، از مهرماه جمع آوری آثار را از مخزن خانه کتاب و ادبیات ایران شروع کرد. علاوه بر دسترسی به مخزن کتاب‌های خانه کتاب و ادبیات ایران، طی فراخوانی از ۵ آذر تا ۱۰ دی نیز پذیرای آثار ناشران در حوزه شعر بودیم.

معاون شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران، درباره تفکیک‌بندی نهایی آثار رسیده به دبیرخانه این جشنواره گفت: در حوزه شعر کلاسیک ۱۰۳۵ اثر، در حوزه شعر نو ۸۵۵ اثر، در حوزه درباره شعر ۲۱۰ اثر و در حوزه شعر محاوره ۷۶ اثر جمع آوری شد که جمع آن به ۲۱۷۶ اثر رسید. تعداد آثار نسبت به سال گذشته ۵۳ عنوان کاهش داشته است. در حوزه شعر محاوره و کلاسیک شاهد افزایش تولید اثر بودیم و در حوزه شعر نو و درباره شعر با آمار کاهشی روبه‌رو بودیم که علت‌ آن بعد از رویداد قابل بررسی و پژوهش است. در این دوره ۴۷ درصد آثار به شعر کلاسیک تعلق دارد، ۳۹ درصد شعر نو و ۳ درصد شعر محاوره است.

هیات علمی نوزدهمین جشنواره متشکل از همه ایران است

ابراهیم حیدری مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران نیز در این نشست گفت: با مشورت‌های مختلفی که انجام شد، سعی کردیم اعضای هیات‌ علمی این جشنواره که از برجستگان شعر معاصر و از سراسر کشور هستند، از نظر اقلیمی، فکری، قشری و جنسیتی متنوع باشند و در نهایت خود این جمع یک ایران است. این انتظار از دولت می‌رفت که چنین جمعی را که یک ایران کوچک است، گرد آورد تا برآیند آن انتخاب و برگزیدن بهترین آثار شود.

وی افزود: این جشنواره کار خود را خیلی پیش‌تر آغاز کرده است و با طی کردن سلسه مراتب‌های مختلف از معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به معاونت شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران رسیده است و در ادوار مختلف برنامه‌های متنوع و گسترده‌ای را در استان‌ها و شهرستان‌های مختلف برگزار کرده است و بعد به سطح بین‌المللی رسید و در این بخش یا شعرا و ادبای دیگر کشورها به ایران می‌آمدند و یا شعرای ایران در دیگر کشورها حضور پیدا می‌کردند. ما با همان نگاه سعی کردیم در این دوره هم همان نشست‌ها را داشته باشیم و هم مسئله آموزش را جدی بگیریم.

مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران در پایان گفت: باید مسئله آموزش را برای همه اقشار و نواحی جدی گرفت. امیدواریم که در این دوره یک ماهه، بتوانیم فضای شعر پویایی را با کمک رسانه‌ها ایجاد کنیم، فضایی که محفل‌های فرهنگی سراسر کشور تحت تاثیر قرار دهد. در پایان این دوره، حتما روند برگزاری این جشنواره را به نقد و بررسی خواهیم نشست تا با آسیب‌شناسی از نقاط ضعف و ابقای نقاط قوت به باز تعریف دیگری برسیم و این برنامه را در سال‌های آتی با رویکرد جدیدی برگزار کنیم.

شعر هویت تمدن ایرانی است

محسن جوادی نیز در این نشست گفت: جشنواره بین‌المللی شعر فجر به عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای فرهنگی کشور، در حوزه کاری ماست، چرا که شعر هویت تمدن ایرانی است و هیچ جا مثل ایران شعر با این تنوع و نقش‌بندی و ماندگاری در خانه‌های مردم حضور ندارد. نشان این امر همان کتاب حافظ و سعدی است که در هر خانه ایرانی یافت می‌شود.

وی افزود: شعر در فرهنگ ایرانی فارغ از اینکه منتقل‌کننده مضمون هدایت‌گری باشد، در کاستن آلام و آرامش‌بخشی و رشد معنوی مردم بسیار موثر است و به همین دلیل نباید از جنبه زیباشناسانه شعر غافل بود. شعر می‌تواند علقه‌های وطنی را حفظ کند و برای کسانی که مهاجرت کرده‌اند، علقه‌ها را احیا کند. به همین دلیل خانه کتاب و ادبیات ایران وظیفه سختی را بر عهده دارد و البته که باید بخش ادبیات را جدی‌تر بگیرد. خوشحالیم که در این دوره از جشنواره بزرگان و پیشکسوتان خوب و شناخته‌شده‌ای را در کنار خود داریم، همچنین تشکر دارم از خانم فریبا یوسفی که دبیری این رویداد را قبول زحمت کردند.

سرپرست معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه با اشاره به اینکه این برنامه به دلیل اتفاقات و تغییرات، با اختلال در زمان‌بندی شروع شد، عنوان کرد: البته بسیاری از مقدمات این برنامه خیلی پیش‌تر آغاز شده بود و با وجود همت و اشتیاقی که در برگزارکنندگان این دوره می‌بینم، چشم‌مان به آینده روشن است و مطمئنم رویداد پیش‌رو در راه اندازی یک جریان ادبی و ترویج شعر موثر خواهد بود.

جوادی در پایان گفت: به نظر می‌توان درباره مکان برگزاری جشنواره ایده‌های نویی داشت، بنده از مکانی غیر از تهران، در جهت عدالت فرهنگی استقبال می‌کنم همچنین از پیشنهادات و طرح‌های مستند و علمی ارائه شده، استقبال و مقدمات اجرایی را فراهم خواهیم کرد.

فریبا یوسفی نیز در این نشست گفت: از این اعتماد به من که کوچکترین عضو در حوزه شعر هستم، سپاسگزارم و امیدوارم بزرگترین رویداد شعر در کشور را به سلامت به مقصد برسانیم تا یکی از بهترین جشنواره‌های شعر فجر را شاهد باشیم. از روز اول به دنبال این بودم که چگونه می‌توان خدمت شایسته‌ای به شعر داشت، خدمتی که رضایت خداوند هم در آن مشهود باشد. این میان به قول‌ها و پیمان‌ها خوش‌بین هستم و امیدوارم در بخش‌های اصلی و جنبی اتفاق متفاوتی رقم بخورد و به سمتی حرکت کنیم که کار بهتر مورد انتظار، برآورده شود.

دبیر علمی نوزدهمین جشنواره بین‌المللی شعر فجر ادامه داد: با اینکه زمان کمی در اختیار داریم اما من قائل به این هستم که همیشه در زمان بندی‌های بسته و محدود اتفاقات بهتری رقم می‌خورد.

زکریا اخلاقی در این نشست با اشاره به اهمیت جشنواره بین‌المللی شعر فجر گفت: آثار زیادی در این رویداد مورد داوری قرار می‌گیرند و این مسئله مسئولیت ما را در حسن انجام کار سخت می‌کند. انتخاب یک کتاب از بین دو هزار کتاب و کنار گذاشتن این حجم از کتاب‌ها و آثار سخت است.

وی در ادامه با اشاره به جشنواره فیلم فجر که در هر بخش چندین برگزیده دارد، گفت: ما نیز همچون دیگر جشنواره‌های ملی، باید تعداد برگزیده بیشتری داشته باشیم و این رویکرد به رونق جشنواره و ایجاد ذوق‌ در شاعران کمک می‌کند. اثر برگزیده جشنواره می‌تواند همان کتاب سال نباشد و در آن بخش می‌توانیم برگزیده و جایزه دیگری داشته باشیم.

اسماعیل امینی نیز در این نشست گفت: این جشنواره همچون هر سال برگزار می‌شود و می‌گذرد، اما باید توجه کرد که سالیان بعد انتخاب ما داوری خواهد شد و این کارنامه از ما در تاریخ به جا می‌ماند. باید اشعار تثبیت و چاپ شده را در داوری بیاوریم. جشنواره بین‌المللی شعر فجر، یک رویداد ملی است نه جشنواره‌ای برای حکومت! و حاکمیت تنها مجری و متولی برگزاری این رویداد است.

وی افزود: جشنواره شعر فجر برگرفته از فرهنگ مردم است. معتقدم که این جشنواره باید چندین مرجع داوری داشته باشد. مثلا انتخاب برگزیده از منظر اساتید ادبیات دانشگاهی، منتقدان برجسته ادبی، ناشران و… به این صورت اگر جشنواره چندین مرجع داوری داشته باشد برای مخاطبان اعتماد ساز و جریان‌ساز خواهد شد و موضوع ملی بودن آن تجلی بیشتری پیدا خواهد کرد و فعالان حوزه ادبیات، احساس تعلق بیشتری نسبت به این رویداد خواهند داشت.

شعر فارسی در افغانستان در معرض تهدید نابودی است

در بخش دیگری از این نشست ابوطالب مظفری که به صورت مجازی در جلسه حضور داشت، گفت: حتی اگر یکی از پیشنهادات ویژه در این دوره عملی شود، خودش یک گام رو به جلو است و حداقل به یک بخش جامه عمل پوشانده‌ایم. توجه به بخش بین‌الملل و اشعار دیگر کشورهای فارسی زبان به ارتقاء جایگاه زبان فارسی کمک می‌کند.

وی افزود: هم اکنون زبان و شعر فارسی در کشور افغانستان در معرض تهدید نابودی است. اگر به جنبه بین‌المللی شعر و همچنین به برنامه کنگره‌های شعر در حوزه شعر افغانستان توجه شود، در مسیر ارتقاء شعر فارسی گام مهمی برداشته‌ایم.

وحید عیدگاه طرقبه‌ای نیز گفت: داوری‌ ما بعدها داوری می‌شود و اگر نگاه ما جامع و بدون سویه باشد و به همه شاعران و آثار فرصت برابر دهیم، شأن جشنواره ارتقا پیدا خواهد کرد و به عنوان جشنواره‌ای بی طرف، معرفی خواهد شد. به نظرم همت ما بر این باشد که بهترین کتاب شعر را جدا از اینکه در چه قالبی است، انتخاب کنیم در شعر ارزش کیفی مطرح است، نه ژانر و قالب آن.

لزوم تمرکز زدایی از جشنواره شعر فجر

عالیه مهرابی در این نشست با اشاره به خوشحالی خود از اینکه دبیری این دوره از جشنواره را یکی از بانوان شاعر برعهده دارد، گفت: این اتفاق را به فال نیک می‌گیرم و حتم دارم اتفاقات ویژه‌ای در این دوره رقم خواهد خورد. لازم است در تعداد برگزیده‌های جشنواره تجدید نظر شود. تعدد اشعار نو، کلاسیک و… زیاد است و لزوم این امر احساس می‌شود.

وی با پیشنهاد ویژه برگزاری پیش‌نشست‌ها به تمرکز زدایی در جشنواره شعر فجر تاکید کرد و گفت: اگر در هر استان یک پیش‌نشست ادبی برگزار شود، قطعا به جریان‌سازی موثری در جشنواره شعر فجر منتهی خواهد شد.

مهرابی درباره ایجاد حوزه‌های شعری مختلف در سایر استان‌ها، شعر جوان و… که می‌توانند پیش رویداد شعر فجر باشند تاکید و از پیشنهادهایی چون بخش بین‌الملل و سایر پیشنهاداتی که قابلیت عملی شدن دارند، استقبال کرد.

قربان ولیئی نیز در این نشست گفت: زمان کمی در اختیار داریم و در این شرایط جای نظرات استراتژیک و غیرقابل اجرا برای این دوره نیست. از پیشنهاد تفکیک و تعدد برگزیده استقبال می‌کنم. اما باید تفکیکی معنادار و پرورش یافته را جایگزین کنیم، مانند ایجاد بخش‌هایی برای شاعران که اشعار نوآورانه و یا جریان‌ساز دارند، مثل جریان‌سازی که اشعار احمد عزیزی با مثنوی داشت و یا بخش احیای سنت‌های کلاسیک در شعر فارسی، بخش شعر آینده و چند رسانه‌ای و… به این شکل می‌شود با ورود به حوزه محتوا در شعر به مفاهیم بدیعی رسید. اما این آیتم‌ها باید خوب پرورش داده شود تا به‌صورت هدفمند جشنواره را برگزار کنیم.

وی در پایان سخن خود بر احیای بخش بین الملل و اشعار کشورهای فارسی مانند هند، تاجیکستان و افغانستان تاکید کرد.

میلاد عرفان‌پور نیز در این نشست گفت: باید رویداد مهم جشنواره بین‌المللی شعر فجر در جهت زیست بوم فرهنگی و اسلامی باشد. این جشنواره پرچم رویدادهای ادبی شعری در کشور است.
در پایان این جلسه پوستر نوزدهمین جشنواره بین المللی شعر فجر که اثر مسعود نجابتی است رونمایی و سپس احکام هیات علمی به آنها داده شد.

به گزارش خبرگزاری مهر، آیین بزرگداشت خاقانی شروانی، دوشنبه اول بهمن‌ در فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار می‌شود.

روز اول بهمن به پیشنهاد فرهنگستان زبان و ادب فارسی، به‌عنوان «روز بزرگداشت خاقانی شروانی» به تصویب شورای فرهنگ عمومی و شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده و سال آینده به تقویم رسمی کشور افزوده خواهد شد.

این‌برنامه با حضور و سخنرانی غلامعلی حداد عادل، علی‌اشرف صادقی، محمود عابدی، محمدسرور مولایی، امید طبیب‌زاده و محمدرضا ترکی همراه است.

مراسم یادشده روز دوشنبه اول بهمن از ساعت ۱۰ در تالار دکتر شهیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار می‌شود.

به گزارش خبرگزاری مهر، نخستین جلسه هیأت امنای خانه کتاب و ادبیات ایران در دوره جدید با حضور سیدعباس صالحی؛ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد.

صالحی در این جلسه با تبریکِ میلادِ مولای متقیان حضرت علی (ع)، گفت: اکثریت قاطع برنامه‌های معاونت فرهنگی در خانه کتاب و ادبیات ایران صورت می‌پذیرد از جشنواره‌ها گرفته تا اقدامات دیگر؛ برهمین اساس می‌توان گفت عملاً معاونت فرهنگی کارهای اصلیِ خود را در خانه کتاب و ادبیات ایران انجام می‌دهد.

وی افزود: مؤسسات مختلفی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی داریم اما شرایط این مؤسسه متفاوت است مثلاً، بخشی از آثار سینمایی در بنیاد فارابی (با همه اهمیتی که دارد) انجام می‌شود و تولیدات بسیاری توسط سازمان سینمایی به نتیجه می‌رسد که ارتباطی با بنیاد فارابی ندارد، اما وضعیت خانه کتاب و ادبیات ایران متفاوت است و کارهای معاونت فرهنگی عملاً در این مؤسسه متمرکز شده است. جمع حاضر نوعی قوه عاقله و رهبریِ معاونت فرهنگی هستند. جایگاه معاونت فرهنگی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کاملاً قابل توجه است و در تناسب با سایر معاونت‌ها وضعیت یکسانی ندارد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه گفت: بخش‌های متعددی به این حوزه مربوط می‌شود از جمله کتاب؛ کتاب ماده تمدن بوده و هروقت این ماده فعال باشد تمدن متصل به آن ماده نیز فعال است و هرزمان که این ماده فرو بریزد تمدن آن نیز به هم می‌ریزد و باید درنظر داشت مسئولیت جمع حاضر حفظ کتاب یعنی همان ماده تمدن است. ایران اگر ادبیات نداشته باشد، ایران نیست و همه جهان ما را با ادبیات می‌شناسند؛ در این حوزه نیز خانه کتاب و ادبیات ایران عهده‌دار مسئولیت است.

صالحی درباره برنامه‌های آینده خانه کتاب و ادبیات ایران گفت: در ماه‌های پیش‌رو بارِ برگزاری جایزه‌ها و جشنواره‌های متعددی بر دوش خانه کتاب و ادبیات ایران قرار دارد، پس از آن نیز نوبت به برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران می‌رسد، بر همین اساس ماه‌های پیش رو برای شما عزیزان بسیار پرکار است. اعضای هیأت امنای خانه کتاب و ادبیات ایران در دو حوزه اصلی کتاب و ادبیات و رویدادهای پیش‌رو مسئولیت دارند در نهایت بابت پذیرش این مسئولیت از حاضرین در جلسه سپاسگزار هستم.

در این جلسه اعضای هیأت امنای خانه کتاب و ادبیات ایران به نقد و بررسی چالش‌های حوزه کتاب پرداختند و نظراتشان را درمورد راه‌حل‌های برطرف شدن مشکلات حوزه کتاب بیان کردند.

در پایان نیز وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی احکام اعضای جدید هیأت امنا را اعطا کرد.

خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب _ طاهره طهرانی: در شاهنامه فردوسی، نجوم و طالع‌بینی به‌عنوان بخشی از فرهنگ و جهان‌بینی ایرانیان باستان نقش برجسته‌ای دارند. در این اثر، طالع‌بینی و دانش نجومی در موقعیت‌های مختلف، مانند پیشگویی سرنوشت، انتخاب زمان مناسب برای جنگ یا صلح، و همچنین در پیش‌بینی رویدادهای بزرگ به‌کار می‌روند. به همین علت منجمین و ستاره شناسان و موبدان از مهمترین افراد دربارها به شمار می‌آیند. آنها _پیش از پیوند زال و رودابه_ اولین مژده دهنده تولد رستم هستند، آنها سرنوشت تلخ و غریب سیاوش را پیشگویی می‌کنند و آنها هستند که کیخسرو و گیو را آرام و خاطرشان را جمع می‌کنند که بیژن زنده است و در چاه توران اسیر.

در این فرصت به موارد برجسته‌ای از طالع‌بینی و نجوم در شاهنامه اشاره می‌شود:

پیشگویی تولد رستم جهان پهلوان

در داستان زال و رودابه، دوبار درباره شخصیت رستم قبل از تولد سخن گفته و مژده داده می‌شود. منجمان بارگاه سام پدر زال و ستاره شناسان دربار منوچهر با بررسی طالع و ستارگان، پیشگویی می‌کنند که فرزند زال (رستم) پهلوانی دلاور و بزرگ خواهد شد و عمری طولانی خواهد داشت. آن‌ها از طریق ستارگان، سرنوشت خارق‌العاده این شخصیت را پیش‌بینی می‌کنند:

بار اول بعد از خبر دادن زال به پدرش، سام اندیشناک می‌شود که فرزند این مرغ پرورده (زال) و آن دیوزاد (رودابه که از نسل ضحاک است) چه می‌شود؟ پس:

چو برخاست از خواب با موبدان

یکی انجمن کرد با بخردان

گشاد این سخن بر ستاره شمر

که: فرجام این بر چه یابد گذر؟

دو گوهر چو آب و چو آتش بهم

بر آمیختن باشد از بن ستم

همانا که باشد به روز شمار

فریدون و ضحاک را کارزار

از اختر بجویید و پاسخ دهید

سر خامه بر بخش فرخ نهید!

از آنها می‌خواهد که طالع فرزندی که حاصل ازدواج زال و رودابه است را ببینند، تا بداند با این پیوند موافقت بکند یا نه.

ستاره شناسان به روز دراز

همی ز آسمان باز جستند راز

بدیدند و با خنده پیش آمدند

که: دو دشمن از بخش، خویش آمدند!

به سام نریمان ستاره شمر

چنین گفت ک: ای گرد زرین کمر!

ترا مژده از دخت مهراب و زال

که گردند هر دو دو فرخ همال

ازین دو هنرمند، پیلی ژیان

بیاید ببندد به مردی میان

جهانی به پای اندر آرد به تیغ

نهد تخت شاه از بر پشتِ میغ

ببرّد پی بدسگالان ز خاک،

به روی زمین بر نماند مغاک

نه سگسار ماند نه مازندران،

زمین را بشوید به گرز گران

به خواب اندر آرد سر دردمند

ببندد درِ جنگ و راه گزند

بدو باشد ایرانیان را امید،

از او پهلوان را خرام و نوید

پی باره یی کو چماند به جنگ،

بمالد برو روی جنگی پلنگ

خنک پادشاهی که هنگام اوی

زمانه به شاهی برد نام اوی…

با این مژدۀ ستاره شناسان سام گل از گلش میشکفد:

چو بشنید گفتار اخترشناس

بخندید و پذرفت ازیشان سپاس

ببخشیدشان بی کران زر و سیم

چو آرامش آمد به هنگام بیم

و به آنها هدیه‌های بسیار می‌دهد که خاطرش را آسوده کرده اند، همین موضوع نشاندهنده باور او به گفتۀ ستاره شناسان است. در ادامه و در دربار منوچهر هم می‌بینیم که باز شاه، از ستاره شناسان دربارش می‌خواهد ببینند عاقبت ازدواج پسر جهان پهلوان ایران با دختر مهراب کابلی که پشت پنجم ضحاک است چه می‌شود:

بفرمود تا موبدان و ردان

ستاره شناسان و هم بخردان

کنند انجمن پیش تخت بلند

به کار سپهری پژوهش کنند

برفتند و بردند رنج دراز

که تا با ستاره چه یابند راز

سه روز اندران کارشان شد درنگ

برفتند با زیج رومی به چنگ

چهارم برفتند زی شهریار

که: کردیم با چرخ گردان شمار

چنین آمد از داِد اختر پدید

که این آب، روشن بخواهد دوید

از این دختِ مهراب و از پور سام

گوی برمنش زائد و نیک نام

همش زَهره باشد همش زور و فر

بود زندگانیش بسیار مر

همش برز باشد، همش تیغ و یال

به رزم و به بزمش نباشد همال

کجا بارۀ او کند موی تر

شود خشک هم رزم او را جگر

عقاب از بر ترگ او نگذرد

سران جهان را به کس نشمرد

یکی برز بالا بود فرّه‌مند

همه شیر گیرد به خم کمند

بر آتش یکی گور بریان کند

هوا را به شمشیر گریان کند

کمربسته ی شهریاران بود

به ایران پناه سواران بود

چنین گفت شاه گردن فراز

کزین هرچه گفتید دارید راز

این توصیفات دل منوچهر را به این پیوند نرم می‌کند و با گرفتن آزمون‌های دیگر زال را خردمند و پهلوان می‌یابد و سرانجام اجازه ازدواج را صادر می‌کند.

سومین جایی که پیش از تولد رستم درباره او و صفاتش سخن گفته می‌شود وقتی است که رودابه از درد بیهوش شده و به خاطر بزرگی فرزند نمی‌تواند او را به دنیا بیاورد. هرچند توصیفات سیمرغ را نمی‌توان از دسته پیشگویی‌های ستاره شناسان بر اساس حرکت افلاک دانست و دانش او نوعی خرد الهی قلمداد می‌شود. زال وقتی رودابه را در حال احتضار می‌بیند، پر سیمرغ را به آتش می‌افکند و سیمرغ که اشک او را می‌بیند:

چنین گفت با زال کین غم چراست؟

به چشم هزبر اندرون نم چراست؟

و برای آرام کردن دل او و کاهش غمش، می‌گوید که فرزندت چگونه پهلوانی خواهد بود ولی از راه طبیعی به دنیا نخواهد آمد:

کزین سرو سیمین بر ماه روی،

یکی نره شیر آید و نامجوی

نیارد به سربر گذشتنش ابر

که خاک پی او ببوسد هزبر

وز آواز او چرم جنگی پلنگ

شود چاک چاک و بخاید دو چنگ

هر آن گرد کآواز گوپال اوی،

ببیند برو بازوی و یال اوی،

از آواز او اندرآید ز پای

دل مرد جنگی برآید ز جای

بجای خرد سام سنگی بود

به خشم اندرون شیر جنگی بود

به بالای سرو و به نیروی پیل

به انگشت خشت افگند بر دو میل

نیاید به گیتی ز راه زهش

به فرمان دادار نیکی دهش…

دیدن طالع فرزندان و شاهزادگان پس از تولد

شاهان شاهنامه در بسیاری از موارد طالع فرزندان خود را از ستاره شناسان می‌خواستند، و در بیشتر موارد این کار را در هنگام تولد آن فرزند انجام می‌داند. فریدون پس از آزمون و نامگذاری فرزندان و عروس‌هایش در بازگشت از یمن، طالع سه پسر خود را که قبلاً به صورت کتبی از ستاره شناسان دریافت کرده بوده پیش آنها باز می‌کند:

پس از اختر گِردگَردان سپهر

که اخترشناسان نمودند چهر،

نبشته بیاورد و بنهاد پیش،

بدید اختر نامداران خویش

به سلم اندرون جست از اختر نشان،

ستاره زحل دید و طالع کمان

دگر طالع تور فرخنده، شیر

خداوند بهرامِ بر خون دلیر

چو کرد اختر فرخ ایرج نگاه

حَمَل دید طالع، خداوند ماه

از اختر بدیشان نشانی نمود،

که آشوبش و جنگ بایست بود

و با دیدن همین نشانی‌ها در طالع آنها، متوجه در پیش بودن آشوب و جنگ بین برادران می‌شود. زحل یا کیوان نحس اکبر است و کمان یا قوس صورت فلکی ماه آذر است که همراهی اش با زحل نشاندهنده حیله گری و خطاکاری صاحب طالع یعنی سلم بوده است. طالع تور شیر یا اسد است که نشاندهنده دلیری و سخت دلی و جفاکاری و غرور است، و بهرام یا مریخ هم سیاره سرخی است که نحس اصغر است و نشانه جنگ و خونریزی. در طالع ایرج نیز حمل (بره) دیده می‌شود که هرچند شرف آفتاب است و نشان‌دهنده خوی خندان و سخنگوی و ملک طبع و بزرگ‌منش اوست، اما ذبح می‌شود و هشداری است بر کشته شدن ایرج؛ همنشینی اش با ماه هم کوتاهی عمر و درخشش شهریاری او را نشان می‌دهد.

نمونه‌ای دیگر دیدن طالع سیاوش است در هنگام تولد، وقتی سیاوش به دنیا می‌آید همه از زیبایی پری‌وارِ نوزاد حیرت می‌کنند؛ ولی طبق سروده فردوسی، وقتی کیکاووس طالع او را آشفته و سیاه میبیند نامش را سیاوش یا سیاوخش یا سیاووش (سیاوَرْشَنْ، به معنیِ صاحبِ اسبِ نرِ سیاه) می‌گذارد:

جهان گشت از آن خُرد پر گفت‌وگوی

کز آن گونه نشنید کس روی و موی

جهاندار نامش سیاوخش کرد

برو چرخ گردنده را بخش کرد،

از آن کاو شمار سپهر بلند

بدانست و نیک وبد و چون و چند

ستاره بر آن کودک آشفته دید

غمی گشت چون بخت او خفته دید

بدید از بد و نیک آزار اوی

به یزدان پناهید در کار اوی

کیکاووس از آغاز طالع این فرزند خاموش و خردمند و زیبا را آشفته میبیند، و با آمدن رستم و درخواست برای پرورش او و بردنش به زابل موافقت می‌کند. این را هم در ذهن داشته باشیم که باوری وجود داشته که دور کردن شاه یا شاهزاده از وطن یا دربار، طالع او را می‌گرداند و یا از گزند زمانه حفظش می‌کند. همین طور است فرستادن بهرام گور در کودکی به یمن.

پیش‌بینی مرگ یا زندگی

در پایان شهریاری منوچهر می‌بینیم که وقتی صد و بیست سال از عمر او می‌گذرد:

ستاره شناسان برِ او شدند

همی ز آسمان داستان‌ها زدند

ندیدند روزش کشیدن دراز

ز گیتی همی گشت بایست باز

بدادند از آن روز تلخ آگهی

که شد تیره آن تخت شاهنشهی

گه رفتن آمد به دیگر سرای

مگر نزد یزدان به آیدت جای

نگر تا چه باید کنون ساختن؟

نباید که مرگ آورد تاختن

سخن چون ز داننده بشنید شاه

به رسم دگرگون بیاراست گاه

همه موبدان و ردان را بخواند

همه راز دل پیش ایشان براند…

وقتی منوچهر از ستاره شناسان می‌شنود که روز مرگش نزدیک است، فرزندش نوذر را صدا می‌کند و اندرزش می‌دهد؛ آنطور که یک پادشاه به جانشینش وصیت می‌کند.

در داستان بیژن و منیژه، وقتی گرگین بدون بیژن به ایران باز می‌گردد و گیو اسب پسرش را بی سوار می‌بیند، گمان می‌کند تنها فرزندش را از دست داده و درمی‌یابد که گرگین درباره همراهی بیژن دروغ می‌گوید. زاری کنان پیش کیخسرو می‌رود و از او کمک می‌خواهد:

چون از گیو بشنید خسرو سخن

بدو گفت: مندیش و زاری مکن

که بیژن به جای است، خرسند باش

بر امّید گم بوده فرزند باش!

که ایدون شنیده ستم از موبدان

ز بیداردل نامور بخردان

که من با سواران ایران به جنگ

سوی شهر توران شوم بی درنگ،

به کین سیاوش کشم لشکرا

به پیلان سر آرم از آن کشورا

بدانجای با من بود بیژنا

بسی جنگ جوید چو آهرمنا!

تو دل را بدین کار غمگین مدار

من این را همانا بَسَم خواستار

با دادن این آگهی از موبدان پیشگو که بیژن زنده است، دل گیو را آرام می‌کند و او را به نوروز وعده می‌دهد تا در جام جهان بین نگاه کند. گویی در روز اعتدال بهاری و لحظه برابری روز و شب _که مهمترین واقعه نجومی گاه شماره ایرانیان است_ فرصتی برای دیدن هفت اقلیم در جام جهان بین دست می‌دهد و کیخسرو می‌تواند ببیند بیژن کجا گرفتار شده است. همینطور هم می‌شود و او را بسته به غل و زنجیر در چاه افراسیاب پیدا می‌کند، در حالی که منیژه به او غذا می‌رساند.

پیش‌بینی شکست یا پیروزی در جنگ‌ها

شاهان و فرماندهان گاه از منجمان برای پیش‌بینی نتیجه نبردها استفاده می‌کردند. برای نمونه، گاهی با توجه به حرکت ستارگان و موقعیت افلاک، بهترین زمان برای آغاز جنگ یا حرکت سپاه تعیین می‌شد یا نتیجه نبرد و شرایط آن گفته می‌شد. یک نمونه آن در میانه جنگ با کاموس کشانی است، وقتی عرصه بر سپاه ایران تنگ شده است، طوس که فرمانده سپاه است به گودرز می‌گوید که این وضعیت را پیشتر ستاره شناسان به او گفته بودند:

سپهبد به گودرز گفت آن زمان

که تاریک شد گردش آسمان،

مرا گفته بود این ستاره‌شناس

که امروز تا شب گذشته سه پاس،

ز شمشیر گردان، چو ابر سیاه

همی خون فشاند به آوردگاه

سرانجام ترسم که پیروزگر

نباشد مگر دشمن کینه ور…

در جنگ با خاقان چین نیز رستم پس از مذاکرات با پیران وزیر افراسیاب، بنا بر جنگ می‌شود و رستم می‌داند که جنگ سختی در پیش دارند:

چنین گفت رستم به ایرانیان

که: من جنگ را بسته دارم میان

شما یک به یک سر پر از کین کنید

بَروهای جنگی پر از چین کنید

که امروز رزمی بزرگست پیش،

پدید آید اندازۀ گرگ و میش

مرا گفته بود آن ستاره‌شناس،

ازین روز بودم دل اندر هراس

که رزمی بود در میان دو کوه

جهانی شوند اندر آن همگروه

شوند انجمن کاردیده مِهان

بدان جنگ، بی‌مرد گردد جهان

پی کین نهان گردد از روی بوم

شود گُرزِ پولاد برسان موم…

طالع‌بینی و نجوم در شاهنامه نه‌تنها علمی سودمند، بلکه ابزاری برای فهم سرنوشت و پیوند انسان با کیهان است. این عناصر نشان‌دهنده عمق اندیشه و جهان‌بینی ایرانیان باستان در پیوند با آسمان و کائنات است. به جز این موارد تشبیهات فراوانی در رابطه با ماه و خورشید و دیگر ستارگان و سیارات در شاهنامه دیده می‌شود که به فراخور داستان و حماسه سروده شده است.

به گزارش خبرگزاری مهر، محسن جوادی معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ابراهیم حیدری؛ مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران چهارشنبه ۲۶ دی از شرکت چاپ و نشر بانک ملی ایران بازدید و درباره همکاری‌های فرهنگی بحث و تبادل نظر کردند.

در این بازدید که با میزبانی امین عارف‌نیا، مدیرعامل شرکت چاپ و نشر بانک ملی ایران همراه بود، محسن جوادی در سخنانی با اشاره به اهمیت بانک ملی، عنوان کرد: امتیاز بزرگ این بانک، سابقه و خاطره‌ای است که مردم از آن دارند، این خاطره عمومی، سرمایه ارزشمندی است و خیلی از شرکت‌ها در دنیا این خاطره را به قیمت گزافی می‌فروشند و همین موضوع می‌تواند کمک کند که از نو برای نسل جدید بازسازی شود.

وی ادامه داد: ما باید از این سرمایه مراقبت و آن را به‌روز کنیم که دچار رخوت نشود، امروز اقتضائاتی دارد و شرکت چاپ و نشر بانک ملی ایران یک ریشه قدیمی دارد که باید آن را با تحولات روز و فعالیت‌های فرهنگی جدید پیوند زد.

جوادی با بیان اینکه فرهنگ زیربنای تحولات اقتصادی در دنیاست، گفت: سرمایه‌گذاری در فرهنگ موجب تعالی و فرهیختگی در جامعه خواهد شد، اول فرهنگ تغییر پیدا کرد سپس توسعه در کشورها پیش آمد، اول فرهنگ تغییر کرد تا زمینه ذهنی مردم متفاوت شد و دنیای جدیدی پدیدار شد.

معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: سرمایه‌گذاری در فرهنگ، سرمایه‌گذاری در توسعه و اقتصاد است و شرکت چاپ و نشر بانک ملی ایران می‌تواند در حوزه فرهنگ کمک‌های مختلفی کند و با همراهی و همکاری هر دو مجموعه می‌توان به نتایج خوبی در تغییر فرهنگ جامعه دست پیدا کرد.

محسن جوادی در پایان گفت: باید نگاه مشارکتی بین دو مجموعه وجود داشته باشد و سرمایه‌گذاری در برخی حوزه‌ها و موضوعات مرتبط صورت گیرد.

مروری بر تاریخ سیاسی، اجتماعی ایران

ابراهیم حیدری نیز با بیان اینکه بانک ملی بیش از اینکه یک بنگاه اقتصادی باشد، نام آن با نام ایران، فرهنگ و تاریخ ایران عجین شده است، گفت: نگاه مردم نیز به این بانک از منظر فرهنگی و تاریخی است تا یک بنگاه اقتصادی و حتی به‌نظرم فراتر از آن است و با نگاهی به عملکرد آن می‌توان تاریخچه فرهنگی، سیاسی و اجتماعی را در فعالیت‌های گذشته تا به امروز ایران دید.

وی ادامه داد: تاریخچه فعالیت‌ها و اقدامات بانکی از ۸۷ سال قبل تاکنون باید در معرض دید عموم قرار داده شود و می‌توان تاریخ سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ایران را در این بانک مشاهده کرد. بنابراین باید روی پیشینه این بانک بیشتر کار کرد.

حیدری بر ضرورت راه‌اندازی موزه چاپ توسط بانک ملی تاکید کرد و افزود: ما در بخش خصوصی تشکل‌های قدیمی بسیاری در صنعت چاپ داریم، می‌توانیم با استفاده از نیروهای کارشناسی و مشورتی اقدامات مختلفی را در این حوزه انجام دهیم.

مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران با تاکید بر موضوع مسئولیت اجتماعی گفت: معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بانک ملی ایران می‌توانند مجموعه فعالیت‌ها و اقدامات فرهنگ اثرگذاری را در مناطق مختلف کشور به ویژه مناطق کم برخوردار و روستایی طراحی و اجرا کنند. همچنین می‌توانیم در زمینه نشر دیجیتال، ظرفیت‌های جدیدی در حوزه هوش مصنوعی و شرکت‌های دانش‌بنیان به شکل مشترک ایجاد کنیم.

همکاری در حوزه فرهنگ و هنر

در ادامه این نشست، امین عارف‌نیا با اشاره به سابقه فعالیت این شرکت از سال ۱۳۱۷، عنوان کرد: ما در این شرکت به واسطه سابقه این بانک در تحولات معاصر برای خود رسالتی فراتر از آنچه که در اساسنامه شرکت برای نقش‌آفرینی در چاپ و نشر آثار مرتبط با بانک ملی درج شده، قائل هستیم.

وی افزود: خود را مکلف می‌دانیم تا به عنوان مؤسسه‌ای که بخشی از هویت بانک ملی را به عنوان یکی از قدیمی‌ترین بانک‌های کشور نمایندگی می‌کند، بتوانیم در حوزه فرهنگ و هنر و ارتباطات در عرصه ملی نقش‌آفرینی کرده و همراه و همکار باشیم.

عارف‌نیا با بیان اینکه به دنبال توسعه این مجموعه و ارائه فعالیت‌های فرهنگی مؤثر توسط این شرکت هستیم، ادامه داد: در این مسیر نیازمند حمایت و راهنمایی هستیم، بانک ملی ایران طی سال‌های قبل در حوزه فرهنگ کمتر حضور داشت و اکنون یکی از مباحث ما پررنگ کردن حضور خود در فرهنگ، هنر و اقتصاد فرهنگ است.

وی ادامه داد: ما در حوزه فرهنگ عمومی و کتابخوانی مکلف و موظف به کمک هستیم و می‌توان شرایطی ایجاد کرد که کارگروه هم‌افزایی با کمک معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل شود.

در ادامه این دیدار، معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران از بخش‌های مختلف مجموعه شرکت چاپ و نشر بانک ملی ایران بازدید کردند.

خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: صنعت نشر کتاب یکی از قدیمی‌ترین صنایع فرهنگی و هنری است که در طول تاریخ تحولات متعددی را تجربه کرده است. ظهور هوش مصنوعی و فناوری‌های مرتبط با آن یکی از تأثیرگذارترین تغییراتی است که می‌تواند ماهیت این صنعت را تغییر دهد.

اگر این فناوری در چارچوب اخلاق، قانون و فرهنگ به‌کار گرفته شود، می‌تواند آرمان‌شهری برای افراد بشر بسازد. در مقابل، سوءاستفاده از هوش‌مصنوعی و نبود نظارت کافی ممکن است آن را به ویرانه تبدیل کند.

وضع قوانین سخت‌گیرانه جهت حفاظت از حریم خصوصی و حقوق افراد؛ ترویج سواد دیجیتال، افراد بشر باید با مزایا و مخاطرات هوش مصنوعی آشنا شوند؛ حمایت از محتوای فرهنگی بومی؛ توسعه محتوای محلی با استفاده از فناوری هوش‌مصنوعی می‌تواند به حفظ هویت فرهنگی کمک نماید.

برای بررسی بیشتر هوش مصنوعی و استفاده از آن در صنعت نشر سراغ محمدمهدی سیدناصری مدرس دانشگاه و پژوهشگر حقوق بین‌الملل کودکان رفتیم و با او به گفتگو پرداختیم.

مشروح متن این گفتگو را در ادامه می‌خوانید؛

* آقای ناصری آیا استفاده از هوش مصنوعی در صنعت نشر کتاب آسیب‌زننده است؟ چرا؟

هوش مصنوعی در نشر کتاب ابزاری چندوجهی است که می‌تواند هم سودمند باشد و هم پیامدهای نامطلوبی داشته باشد. این تأثیرات به نحوه و میزان استفاده از آن بستگی دارد.

کاهش عمق خلاقیت و کیفیت آثار یکی از چالش‌های استفاده از این ابزار است چراکه الگوریتم‌های هوش مصنوعی، همچون مدل‌های تولید متن، بر اساس داده‌های موجود در پایگاه داده خود عمل می‌کنند. در نتیجه، آن‌ها توانایی خلاقیت انسانی و تولید محتوای اصیل و عمیق را ندارند. این امر به تولید آثاری منجر می‌شود که ممکن است از نظر ادبی و فرهنگی کم‌ارزش باشند.

افزایش تولید محتوای سطحی و تکراری از دیگر چالش‌های استفاده از هوش مصنوعی در صنعت نشر است. دسترسی آسان به ابزارهای تولید محتوا ممکن است منجر به افزایش کتاب‌های تکراری یا کم‌ارزش شود که بازار را اشباع و مخاطبان را از محتوای ارزشمند دور می‌کند. همچنین این ابزار منجر به تهدید شغل‌های انسانی می‌شود؛ چراکه اتوماسیون فرآیندهای ویرایش، طراحی جلد، یا حتی نگارش می‌تواند جایگاه شغلی متخصصان این حوزه را به خطر بیندازد.

الگوریتم‌های هوش مصنوعی معمولاً از داده‌های جهانی برای آموزش استفاده می‌کنند. این امر می‌تواند آثار تولیدی را از ویژگی‌های بومی و هویت فرهنگی دور کند.

اما استفاده از هوش مصنوعی فرصت‌ها و مزایایی را هم در بردارد از جمله اینکه سرعت و کارایی بالا؛ هوش مصنوعی می‌تواند فرآیندهایی نظیر ویرایش، صفحه‌آرایی، و ترجمه را تسریع کند و هزینه‌ها را کاهش دهد. همچنین استفاده از فناوری‌های ترجمه مبتنی بر هوش مصنوعی می‌تواند انتشار آثار به زبان‌های مختلف را آسان‌تر کند و بازارهای جدیدی را برای نویسندگان و ناشران ایجاد کند.

* استفاده از نرم افزارهای اصلاح و ویرایش متن در کتاب‌ها چه آسیب‌هایی می‌تواند داشته باشد؟

نرم‌افزارهای ویرایش متنی، از جمله ابزارهای گرامر و سبک نگارش، در بسیاری از موارد می‌توانند به نویسندگان و ویراستاران کمک کنند. اما استفاده گسترده و بی‌رویه از این ابزارها ممکن است پیامدهای منفی از جمله تاثیر بر اصالت و سبک نویسندگی؛ این نرم‌افزارها معمولاً جملات را به شکلی اصلاح می‌کنند که از نظر ساختاری و دستوری صحیح باشد، اما ممکن است سبک منحصر به فرد نویسنده را تغییر دهند یا حذف کنند.

نرم‌افزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی اغلب قادر به درک ظرایف فرهنگی و معنایی نیستند و ممکن است اصلاحاتی انجام دهند که با فضای اثر سازگار نباشد. همچنین وابستگی بیش از حد به این ابزارها می‌تواند باعث تضعیف مهارت‌های نویسندگی و ویرایشی انسان شود.

از طرفی به دلیل الگوهای استانداردی که این نرم‌افزارها استفاده می‌کنند، کتاب‌ها ممکن است شباهت‌های زیادی در نگارش پیدا کنند که این امر به کاهش تنوع سبک‌ها منجر می‌شود.

* استفاده از برخی ابزارهای هوش مصنوعی در فرایند نگارش و خلق محتوا را چطور ارزیابی می‌کنید؟

استفاده از این ابزارها و برای مثال مقوله‌ای به نام چت جی‌پی‌تی یکی از نوآوری‌های قابل توجه در زمینه مدل‌های زبانی است که می‌تواند به نویسندگان در تولید محتوا کمک کند. اما استفاده از آن در حوزه نشر کتاب مزایا و معایب خاصی دارد. برای مثال ایده‌پردازی و پیش‌نویس‌های اولیه را در پی داشته باشد؛ چت جی‌پی‌تی می‌تواند به نویسندگان در ایجاد ایده‌های جدید یا نوشتن پیش‌نویس‌های اولیه کمک کند.

این ابزار می‌توان به تحقیق و اطلاعات عمومی نیز کمک کند؛ برای مثال در جمع‌آوری سریع اطلاعات برای نگارش کتاب‌های علمی یا تحقیقاتی مفید باشد. از طرفی می‌تواند کاهش زمان تولید محتوا را در پی داشته باشد؛ چراکه تولید سریع متن‌های اولیه می‌تواند زمان نگارش را کاهش دهد و نویسندگان را برای کار بر روی جنبه‌های خلاقانه‌تر آزاد کند.

استفاده از چت جی‌پی‌تی ممکن است باعث تولید محتواهایی شود که فاقد عمق خلاقیت و اصالت انسانی هستند. همچنین ممکن است وابستگی نویسندگان را در پی داشته باشد؛ نویسندگان ممکن است به جای تلاش برای تقویت توانایی‌های خود، به این ابزار وابسته شوند.

همچنین مشکلات اخلاقی را در پی داشته باشد؛ چراکه استفاده بی‌رویه از چت جی‌پی‌تی ممکن است باعث ایجاد آثاری شود که نویسنده واقعی مشخصی ندارند، که این موضوع مسائل اخلاقی در زمینه مالکیت معنوی ایجاد می‌کند.

* به نظر شما هوش مصنوعی می‌تواند در پیمایش دقیق‌تر بازار نشر و یا نمایشگاه کتاب اعم از تعداد بازدید، میزان خرید و غیره کمکی داشته باشد؟

هوش مصنوعی می‌تواند ابزار قدرتمندی برای تحلیل بازار و بهینه‌سازی تجربه مخاطبان باشد. به طور مثال تحلیل داده‌های رفتاری را در پی داشته باشد؛ الگوریتم‌های هوش مصنوعی می‌توانند رفتار خریداران را از طریق داده‌های فروشگاه‌های آنلاین و نمایشگاه‌ها تحلیل کرده و روندهای آینده را پیش‌بینی کنند.

شخصی‌سازی تجربه مشتریان نیز از دیگر امکاناتی است که استفاده از این ابزار در پی دارد؛ برای مثال نمایشگاه‌های کتاب می‌توانند با استفاده از هوش مصنوعی کتاب‌هایی متناسب با علایق هر بازدیدکننده را پیشنهاد دهند.

همچنین هوش مصنوعی می‌تواند تقاضا را پیش‌بینی کند به این ترتیب ناشران می‌توانند با تحلیل داده‌ها، میزان تقاضا برای ژانرهای مختلف را پیش‌بینی کرده و تولیدات خود را بهینه کنند.

بهبود خدمات آنلاین نمایشگاه‌ها از طریق پلتفرم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی، تجربه بازدید آنلاین از نمایشگاه‌های کتاب را هم می‌تواند تعاملی‌تر کند.

* به نظر شما هوش مصنوعی می‌تواند الگوریتمی برای تبلیغات آنلاین کتاب‌ها و معرفی آن به خوانندگان ارائه کند و در نهایت به ایجاد بازار رقابتی در صنعت نشر کمک کند؟

هوش مصنوعی توانایی چشمگیری در بهبود تبلیغات آنلاین کتاب‌ها و ایجاد رقابت در بازار نشر دارد.

هدف‌گیری دقیق مخاطبان از طریق ارائه الگوریتم‌های یادگیری ماشین می‌توانند علاقه‌مندی‌های کاربران را شناسایی کرده و کتاب‌هایی متناسب با سلیقه آن‌ها را پیشنهاد دهند.

بهینه‌سازی استراتژی‌های بازاریابی نیز از دیگر امکانات است. ناشران از این طریق می‌توانند از تحلیل‌های پیشرفته برای طراحی کمپین‌های تبلیغاتی مؤثرتر استفاده کنند. همچنین این امکان می‌تواند برای ناشران کوچک با کاهش هزینه‌های تبلیغات هدفمند، فرصت ایجاد کنند. به این ترتیب ناشران کوچک می‌توانند در بازارهای رقابتی حضور پیدا کنند.

افزایش دسترسی جهانی و تبلیغات آنلاین مبتنی بر هوش مصنوعی می‌تواند به معرفی آثار به مخاطبان جهانی کمک کند و مرزهای جغرافیایی را از بین ببرد.

هوش مصنوعی یک فناوری دوگانه است که هم فرصت‌ها و هم چالش‌هایی را برای صنعت نشر کتاب ایجاد می‌کند. استفاده هوشمندانه و متعادل از این فناوری می‌تواند موجب تسریع فرآیندها، افزایش دسترسی به منابع و بهبود تجربه مخاطبان شود. در عین حال، باید از آسیب‌هایی مانند کاهش کیفیت محتوای ادبی، وابستگی بیش از حد به فناوری و از بین رفتن هویت فرهنگی جلوگیری کرد.

اما در ایران، با توجه به ویژگی‌های خاص بازار نشر، استفاده از هوش مصنوعی نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و همکاری میان متخصصان حوزه نشر، فرهنگ، و فناوری است.

خبرنگار: محمدمهدی تسویه چی